W polskim prawie istnieje możliwość powrotu do nazwiska, które rozwiedziony małżonek nosił przed zawarciem małżeństwa. Proces ten jest regulowany przez Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz przepisy o aktach stanu cywilnego, a jego realizacja jest możliwa poprzez złożenie odpowiedniego oświadczenia w określonym czasie i miejscu.
Zgodnie z art. 59 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, każdy małżonek, który zmienił swoje dotychczasowe nazwisko w wyniku zawarcia małżeństwa, ma prawo powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa. Uprawnienie to jest niezależne od winy za rozkład pożycia małżeńskiego i od sposobu rozwiązania małżeństwa (rozwód, separacja czy unieważnienie). To, czy osoba skorzysta z tej możliwości, zależy wyłącznie od jej własnej decyzji.
Procedura zmiany nazwiska
Osoba zainteresowana powrotem do poprzedniego nazwiska powinna złożyć pisemne oświadczenie w tej sprawie przed kierownikiem dowolnego urzędu stanu cywilnego (u.s.c.) lub konsulem, jeśli przebywa za granicą. Ważne jest, aby oświadczenie zostało złożone w ciągu 3 miesięcy od momentu, kiedy orzeczenie rozwodowe stało się prawomocne. W przypadku, gdy małżeństwo zostało unieważnione, nazwisko powraca automatycznie do stanu przedmałżeńskiego na mocy prawa.
Termin trzech miesięcy jest terminem zawitym, co oznacza, że po jego upływie strona nie będzie mieć możliwość skorzystania z tego uprawnienia w ramach procedury. Jeśli oświadczenie zostanie złożone pomyślnie, kierownik u.s.c. dokonuje stosownej adnotacji w akcie małżeństwa, co jest potwierdzeniem zmiany nazwiska. Proces ten nie wymaga wydania żadnej decyzji administracyjnej, a skutek prawny następuje natychmiast po złożeniu oświadczenia.
Jeżeli osoba zmieniała nazwisko więcej niż raz w wyniku zawierania kolejnych małżeństw, prawo do powrotu do nazwiska noszonego przed pierwszym małżeństwem może być utracone, jeśli nie skorzystała z tego uprawnienia po pierwszym rozwodzie. W takiej sytuacji, powrót do wcześniejszego nazwiska jest możliwy tylko przez złożenie wniosku o zmianę nazwiska na podstawie ustawy o zmianie imienia i nazwiska.
Praktyczne implikacje
Decyzja o powrocie do poprzedniego nazwiska może mieć różne motywacje, takie jak chęć zachowania ciągłości rodowej, osobiste preferencje, czy kwestie zawodowe i publiczne. Niezależnie od przyczyn, procedura ta jest stosunkowo prosta i zaprojektowana tak, aby umożliwić szybki powrót do stanu cywilnego sprzed małżeństwa, jeśli tylko osoba zainteresowana wyrazi taką wolę w wyznaczonym czasie.
